Χρόνος και λόγοι ίδρυσης
Tο έτος 1918,ο τότε Πρωθυπουργός της Ελλάδος ,Ελευθ.Βενιζέλος ,απεφάσισε την ίδρυση μιας νέας Αστυνομίας στις μεγάλες πόλεις κατά το πρότυπο της Μητροπολιτικής Αστυνομίας του Λονδίνου,την οποίαν θεωρούσε ως την τελειοτέραν όλων των σύγχρονων Αστυνομιών
Έτσι με τον Ν 1370/1918 'περί οργανισμού του Σώματος της Χωροφυλακής ',ωρίζετο ότι,''Έν ταις πόλεσι των Αθηνών,Πειραιώς .Θεσσαλονίκης ,Πατρών και Κερκύρας,θέλει συσταθεί,ιδία υπηρεσία Αστυνομίας δια τα κυρίως Αστυνομικά έργα,κατά τα δι ειδικού νόμου ορισθησόμενα''
Προς τούτο ,με τον Ν 1787/1919,μετεκλήθη εξ Αγγλίας Οργανωτική Αστυνομική Αποστολή,δια να μελετήσει και αναλάβει την οργάνωση του νέου Αστυνομικου Σώματος ,αποτελεσθεισα απο τον sir ΦΡΕΙΔΕΡΙΚΟ ΧΑΛΛΙΝΤΕΥ,ως αρχηγόν αυτής ,τον ΣΛΟΜΑΝ,ως Δ/ντή Σχολών,ΕΡΝΕΣΤΟ ΧΙΛΛ,Α.ΜΠΟΥΜΠΙΕΡ,Τ.ΡΙΝΤ,ΥΑΚΙΝΘΟ ΚΟΥΓΚ,δια τις λοιπές ιδιότητες.
Οι Αγγλοι οργανωτές ,μετά απο επισταμένη μελέτη και πειραματισμούς,κατέληξαν εις το συμπέρασμα και εισηγήθηκαν την σύσταση ενός εντελώς νέου Αστυνομικού Σώματος δια τα αστικά κέντρα ,βασιζομένου επι συγχρόνων αντιλήψεων και προ πάντων επι της αρχής της δημιουργίας επαγγελματιών αστυνομικών με συνείδηση και πνεύμα υπαλληλικόν έναντι των πολιτών και της κοινωνίας.
Τελικά ,το 1920 ,κατόπιν εισηγήσεως του Υπουργού Εσωτερικών Κ.Ρακτιβάν,εδημοσιεύθη ο νόμος Ν 2461,δια του οποίου ιδρύετο η ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΠΟΛΕΩΝ δια τας πόλεις Αθηνών,Πειραιως,Πατρών,Κερκύρας και Θεσσαλονίκης.
Η ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΠΟΛΕΩΝ εγκατεσταθει στην Κέρκυρα την 1 Οκτωβρίου 1921,στην Πάτρα την 22 Απριλίου 1922,στον Πειραιά την 27 Μαίου 1923 και στην Αθήνα την 15 Ιανουαρίου 1925
Ηδη όμως από το 1914 εκδηλώθηκαν οι πρώτες σκέψεις διαχωρισμού της κυρίως αστυνομικής λειτουργίας απο τις υπηρεσίες της χωροφυλακής.
Πρώτος μίλησε ο Αρχηγός της Ιταλικής Αποστολής Frangesco Carigliota το 1914 όταν είχε μετακληθεί από την πολιτεία [Ν.ΓΩΚΔ/1911],για την αναδιοργάνωση των Αστυνομικών πραγμάτων στην χώρα.
Μεταξύ των άλλων είχε πεί ''...Η αποστολή, εύρε την Χωροφυλακή εξασκούσα και την Αστυνομία του κράτους.Αι δύο αυταί υπηρεσίαι εισίν αντίθετοι.Η πρώτη ,απαιτεί ,ίνα το σώμα έχει στρατιωτική ιδιότητα ,καθ ον στρατιωτικό,αυστηράν πειθαρχεία ,εκπλήρωση ωρισμένων καθηκόντων,υποχρεώσεων και παράστασιν αξιοπρεπή,ώστε να καθίσταται αισθητή,σεβαστή και επιβάλλουσα, η παρουσία των οργάνων αυτού.
''Η δευτέρα απαιτεί ευκαμψία εν ταις διαφόροις υπηρεσιακές περιστάσεις ,προστριβήν των οργάνων της μετά διαφόρων στοιχείων, ώστε να σπουδάζει ταύτα και να καθιστά δυνατή την πρόληψη αδικημάτων εκ μέρους των,είσοδο των οργάνων της ,αναλόγως των περιστάσεων στα κατώτατα κοινωνικά στρώματα,εκπλήρωσιν πολλάκις εκ μέρους αυτών ,καθηκόντων ,ασυμβιβάστων με την Στρατιωτικήν ιδιότητα,και πλείστα άλλα,άτινα χωρίζουσι εις απόστασιν τας υπηρεσίας αυτάς ,μειούσι δε και και κατά πολύ την θέσιν της Χωροφυλακής ως σώμα.''
Αφού κάνει μνεία για δημιουργεία ιδιαιτέρου Αστυνομικού Σώματος στις μεγάλες πόλεις ,ως και την σύσταση Αστυνομικής Σχολής ,αλλά και αποστολή στελεχών στην Ευρώπη,για να παρακολουθήσουν τις προόδους της Αστυνομικής υπηρεσίας σημειώνει ,''.......Ουδέ και φρονεί εξ άλλου η Αποστολή ,ότι το κράτος δύναται να έχη,εν τη τοιαύτη ενώσει των υπηρεσιών,έστω και ευπρόσωπον Χωροφυλακήν η Αστυνομία ,εν τω ιδιαιτέρω εκατέρας κύκλω....''
Εξ άλλου ο Ιωάννης Νάσκος ,τ.Αρχηγός της Α.Π. προερχόμενος εκ μετατάξεως απο το σώμα της Χωροφυλακής για την εποχή αυτή έγραψε..''Η κατάσταση αυτή[ της δημόσιας ασφάλειας] ,ίσως να μην εγένετο αντιληπτή ,εις τας μικράς επαρχιακάς πόλεις και την ύπαιθρον.Δεν συνέβη όμως αυτό και στα μεγάλα αστικά κέντρα,εις τα οποία ,κατόπιν συμπληρώσεων των διά νέου πληθυσμού,προερχομένων εκ τε των παλαιών και των νέωνεπαρχιών του κράτους εδημιουργούντο νεαι συνθήκαι.Κατά ταύτα τα ζητήματα της δημόσιας ασφάλειας και της τοπικής αστυνομίας επέβαλλον,σοβαράς απασχολήσεις εις την όλην διοίκησιν και ιδιαιτέρως εις την αρχήν,η οποία είχε αναλάβει την φροντίδα ,προς πρόληψη της εγκληματικότητος.Το γεγονός δε,οτι αύτη παρουσιάζεται υπό εντελώς νέα μορφή ,όχι μόνο στα κράτη τα οποία μετέσχον του πρώτου παγκοσμίου πολέμου ,αλλά και στα παραμείναντα ουδέτερα ,ήτο προφανές οτι επέβαλλε την αστυνομική αναδιοργάνωση.....''
Αλλά , η μετά το 1912-1915 δημιουργηθείσα κατάσταση στις πόλεις παρουσιάζεται ανάγλυφη και σε πολλά κείμενα συγγραφέων της εποχής.
Ο ιστορικός Γ.Ασπρέας τονίζει ''........Η κατάσταση παρέμεινε εις την Αστυνομίαν της Πρωτευούσης αρχέγονος.Ουδεμία μόρφωσις και οδεμία επιστημονική παρακολούθησης των νεωτέρων μεθόδων εγένετο προς αντιμετώπισιν των κακοποιών,οίτινες μη προερχόμενοι πλέον εκ των κατωτέρων κοινωνικών στρωμάτων ,ήρχισαν μεταχειριζόμενοι και επιστημονικάς μεθόδους εις τας επιχειρήσεις των'' και συνεχίζει ''....Υπό καθεστώς ανώμαλον,αστυνομικής συνθέσεως αμεθόδου εν πολλοις και ανεπιστημιακού και υπό διαρκή επιβολήν στρατιωτικού νόμου ,διετέλει η πρωτεύουσα της μείζονος Ελλάδος ,κατά την λήξιν του Ευρωπαικού πολέμου..Οι όροι των εδαφικών εκτάσεων και της ηθικής ισχύος ,υπαγόρευσαν εις την κυβέρνησην την ανάγκη μορφώσεως ειδικού Αστυνομικού Σώματος ,επιστημονικώς συγκροτημένου.Ούτω δια προσωπικής επιβολής του Ελευθ.Βενιζέλου απεφασίσθη η ίδρυση της Αστυνομιας Πόλεων......''
Κατωτέρω παρατίθενται ,η Αιτιολογική Έκθεση και ο Ιδρυτικός Νόμος
ΠΡΟΣΤΑΤΗΣ ΑΓΙΟΣ ΤΗΣ Α.Π
ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ,ΔΙ ΟΛΙΓΩΝ ,ΤΗΣ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΗΣ Α.Π
Το 1968,ο μετέπειτα Μητροπολίτης Πατρών,κ Νικόδημος,ως Μητροπολίτης τότε Ζιχνών και Νευροκοπίου ,ήταν προσκεκλημένος ,εις την πανήγυριν του Πολιούχου των Πατρών,Αποστόλου Ανδρέα.Μετά την Εκκλησιαστική τελετή,εις το επίσημο γεύμα ,συνέπεσε να παρακάθηται με τον τότε Αρχηγό της Α.Π. Βασίλειο Σακελλάριου.Ο Αρχηγός του εξέφρασε την επιθυμία ,πως θα ήταν δυνατόν ,η Α.Π. ,να αναζητήσει και ανεύρει και να ονομάσει τον προστάτη της Άγιο.
Ο Μητροπολίτης προσεφέρθειν να βοηθήσει και ,κατά την μαρτυρίαν του ιδίου,απηύθηνε επιστολές σε Αγιολόγους ,οι οποίοι ασχολούνται με την προσωπικότητα και την ζωήν των Αγίων.
Οι Αγιολόγοι ήταν δύο κληρικοί,οι Αιδεσιμότατοι,Ιωάννης Ράμφος,Πρωθιερεύς της ενορίας Αγίου Γεωργίου Κυψέλης,και Ν.Παπαδόπουλος,Πρωθιερεύς της ενορίας Αγίου Γεωργίου Καρύτση Αθηνών.Ο τρίτος ,ήταν ο Εισαγγελεύς Εφετών κ Γεώργιος Γιαννακόπουλος,ο οποίος πλαισίωνε τις συνήθης ασχολίες του με έρευνες εις τον τομέα των Αγιολογικών ζητημάτων της Εκκλησίας.Και τέταρτος ήταν ο Οσιολογιώτατος Υμνογράφος της Εκκλησίας,μοναχός ,Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης ,ευρισκόμενος στο Αγιο Όρος.
Την λύσιν έδωσε ο μοναχός Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης ,ο οποίος ,αφού κατέληξε σε συμπέρασμα ,το ανεκοίνωσε και στους άλλους συνερευνητάς ,οι οποίοι απάντησαν στον Μητροπολίτη,ότι συμφωνούν με την πρόταση του μοναχού ,οπότε ο Μητροπολίτης ανήγγειλε την πρόταση αυτή, επίσημα στον Αρχηγό Α.Π.,δι επιστολής,1968 ,η οποία είναι δημοσιευμένη στο υπ αριθμ 378 ,τεύχος των ''Αστυνομικων Χρονικών''.
Διά της επιστολής ,ο Μητροπολίτης κ.κ.Νικοδημος ,επρότεινε ,ως προστάτη Άγιο του σώματος ,τον ΑΓΙΟ ΜΗΝΑ
Η συσχέτηση της αγίας προσωπικότητας του Αγίου Μηνά ,με το έργο των Αστυνομικών, φαίνεται απο τις ενεργείες του ,οι οποίες είναι ανάλογες με τις μεθόδους των
Αστυνομικών.
Τι είναι λοιπόν η ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΠΟΛΕΩΝ;
Λίγο πριν την εγκατάσταση της Α.Π. στην πόλη του Πειραιά ,οι πρωινές Αθηναικές εφημερίδες ήδη έγραφαν τα πρώτα ενθουσιώδη σχόλια. Από τις στήλες της εφημερίδας ‘’Καθημερινή’’,ακούγονταν και καθιερώνετο ο πλέον χαρακτηριστικός και επιτυχής ορισμός της Α.Π.
Σε πολύστηλο ιστορικό αφιέρωμα του νέου θεσμού ,αφού πληροφορούσε το κοινό ,για τα μυστικά της λειτουργίας του νέου Σώματος ,την όλη οργάνωση,τα νέα συστήμστα αστυνόμευσης ,ετόνιζε:
Τι είναι λοιπόν η Αστυνομία Πόλεων; Ιδού ο ορισμός:”
< Η Α.Π. είναι ο,τι υποδεικνύουν επιστημονικαί έρευναι σειράς ετών επί του προβλήματος της τελειοτέρας φρουρήσεως μιας πόλεως , είναι ότι απαιτείται δια μίαν εμφάνισιν πολιτισμένης πόλεως. Είναι η επιστημονικωτέρα συστηματοποίησης της μέχρι τούδε γνωστής Αστυνομικής υπηρεσίας....>
Και αφού μιλάμε για ορισμούς ,ας δούμε και το ορισμό που έγραψε η αρχαιότερη Ελληνική εφημερίδα ,η ΄΄ Σφαίρα ΄΄ του Πειραιώς ,την 29-5-1923,δύο ημέρες μετά την εγκατάσταση της Α.Π. στον Πειραιά,υπό τον τίτλο ΄΄Η νέα Αστυνομία΄΄:
.....΄΄ Τι είναι λιοπόν η Α.Π. ; Είναι απλούστατα η ζώσα σφραγίς του πολιτισμού. Είναι η απόδειξις υπάρξεως, εις μίαν πόλιν του σεβασμού προς τους Νόμους και τας Αρχάς, του αισθήματος της πεποιθήσεως προς την Κρατική μηχανήν και τους θεμελιώδεις αυτής τροχούς : την Δικαιοσύνην, την Ισονομίαν, την Ατομικήν Ελευθερίαν. Είναι ακόμη καθ ημάς ,η απόδειξις υπάρξεως χρηστών ηθών,εξευγενισμένων αντιλήψεων, διότι πράγματι μόνον μίαν τοιαύτη κοινωνία δύναται να διευθύνει η λεπτή ράβδος του Αστυφύλακα....΄΄